Zoals bij velen komt bij mij ook de vraag op of ik geld moet steken in Bitcoins of vergelijkbare cryptomunten. De opvattingen daarover lopen sterk uiteen. De gevestigde financiële wereld ontraadt het ten sterkste: het is een hype rond luchtbellen, ze zullen na verloop van tijd uiteen spatten waardoor iedere deelnemer zijn geld kwijt is. Toch steken vele duizenden er inmiddels geld in, in de veronderstelling dat het een goede investering is.
Bitcoin en Blockchain worden in één adem genoemd. Bitcoin, één van de eerste zogenaamde cryptomunten, maakt gebruik van een Blockchaintechnologie voor het onderling “betalen” met Bitcoins. De waarde van een Bitcoin is direct gekoppeld aan de waarde van ons regulier geld. Blockchain is een vrij nieuwe manier om data op een fraudebestendige manier te verwerken. De overheid en instellingen die, deels privacy gevoelige, informatie beheren zien en veel bruikbare mogelijkheden voor. De blockchain-architectuur kan de dataopslag toegankelijker, sneller, fraudebestendige, efficiënter en ook goedkoper laten worden.
De blockchaintechnologie heeft als belangrijk nadeel dat elke transactie veel computerkracht kost en daarmee milieuonbelastend is. Voor dataopslag is dat niet zo’n probleem omdat veel data statisch is: er vinden maar weinig wijzigingen plaats. Denk bijvoorbeeld aan gegevens van onroerend goed die zijn opgeslagen bij het kadaster. Met de blockchaintechnologie kan voorkomen worden dat dezelfde data op veel verschillende plaatsen wordt opgeslagen en/of bewerkt. Daardoor kan de blockchaintechnologie macro gezien bij dataopslag een groot voordeel opleveren.
Voor dagelijkse kleine financiële transacties is de blockchaintechnologie minder aantrekkelijk vanwege het energieverbruik per transactie (milieuonvriendelijk en duur). En het blijkt ook veel te traag te zijn. Voor bepaalde doelgroepen die betalingen anoniem willen houden lijkt deze methode op dit moment wel interessant. Het gaat dan om transacties binnen de onderwereld.
Het is een “aan toonder” systeem. Ben je je codes kwijt dan kun je er nooit meer bij. Een risico is dat anderen je codes (toegangssleutel) en/of wachtwoord(en) bemachtigen. Belangrijk is dus dat de codes en wachtwoorden goed bewaard worden en niet in handen komen van onbevoegden want dat kan er ook toe leiden dat je nooit meer toegang kunt krijgen tot je Bitcoins. Door zoekgeraakte toegangssleutels zijn anno 2017 3,5 miljoen Bitcoins al niet meer bruikbaar. Handelskantoren die een rol spelen bij aankopen van Bitcoins en dus over je toegangssleutel(s) beschikken blijken gevoelig voor digitale overvallen waardoor je ook de toegang tot je virtuele eigendom kwijt kunt raken. Zulke “overvallen” zijn al meerdere malen gebeurd.
Wat is nu het wezen van de Bitcoin? Het wordt gebracht als een betaalmiddel van de toekomst, een betaalmiddel dat niet wordt beïnvloed door nationale regeringen, dat een eigen intrinsieke waarde vertegenwoordigt los van economische situatie in landen. Maar wat is dan de intrinsieke waarde. Waar wordt de waarde door bepaald. Hoe toekomstbestendig is die waarde. En als het een betaalmiddel is, wat is het verschil dan met de huidige betaalmiddelen en waarom zou de waarde van een Bitcoin stijgen. Betalen is immers ruilen. Omdat ruilen van goederen wat omslachtig is hebben we nu als ruilmiddel geld. Aan een dienst of een goed kennen we een bepaalde waarde toe en die waarde accepteren we als ruilwaarde. Eerst hadden de betaalmiddelen zelf een intrinsieke waarde: goud, zilver, brons. Daarna kregen we munten en biljetten waarvoor de centrale banken een tegenwaarde in goudstaven beheerden. Nu gaan we in snel tempo over op digitaal betalen, zonder munten en biljetten. De waarde wordt in veel landen nog steeds (deels) gedekt door goudvoorraden en door streng toezicht op banken. Wereldwijd zijn er vele muntsoorten. Wellicht kunnen we die op enig moment vervangen door één wereldwijde muntsoort. Zou dat een cryptomunt kunnen zijn zoals de Bitcoin? Maar wat is dan de intrinsieke waarde van die cryptomunt?
Bitcoin wordt door sommigen gezien als een vernuftig spel met sterke trekken van een piramidespel. Het spelelement is het toevoegen van nieuwe Bitcoins (delven, mijnen). De ontwikkelaars van het spel hebben iets bedacht waarmee volgens zeggen maximaal 21 miljoen Bitcoins beschikbaar kunnen komen. Het beschikbaar maken van nieuwe (virtuele) Bitcoins is moeilijk en kost veel rekenkracht en daarmee veel energie c.q. geld. Het tempo waarin Bitcoins gedolven kunnen worden is laag en is op dit moment veel lager dan de vraag. Dat verklaart het oplopen van de koers ten opzichte van de regulier munt. Delvers worden beloond via de koesstijging ten opzichte van de reguliere betaalmiddelen: een nieuw gedolven Bitcoin vergroot de hoeveelheid Bitcoins van de delver en de oplopende koers vergroot het in regulier geld uitgedrukt vermogen. Als bezitters van Bitcoins een deel van hun Bitcoins verkopen voor regulier geld kunnen ze cashen. Dat spel is nu gaande en de oplopende koers trekt steeds nog meer gegadigden aan.
Veel mensen geloven kennelijk dat er een intrinsieke waarde, een toekomstwaarde van de Bitcoin is, een waarde die ook nog kan toenemen. Die veronderstelling heeft veel trekken van blind geloof. Dat blinde geloof brengt velen er toe om geld te steken in het Bitcomfenomeen. Investeren lijkt mij in dit verband niet het juiste woord, het is meer een gok wagen. En er is een groeiende groep die bang is de boot te missen. Resultaat is dat er om een fictief deeltje Bitcoin steeds meer gewoon geld wordt neergelegd. En zoals bij andere piramide achtige constructies vloeit het geld naar een kleine groep die zich aan de top van de piramide bevindt en deels naar de groep die succesvol is in het delven. Die groepen verkopen hun sterk in “marktwaarde” gestegen Bitcoins aan nieuwe instappers en andere gegadigden. Zij ruilen ze via deze “aankopen” voor ons traditionele betaalmiddel en lopen binnen. De nieuwe instappers kunnen misschien, als ze tijdig weer verkopen, een voordeeltje binnen halen. Maar als de grens van 21 miljoen gedolven Bitcoins in zicht komt en/of als het geloof in het bestaan van een intrinsieke waarde van de Bitcoin afneemt zal dat de waarde van de Bitcoin in elkaar doen inklappen. Alle late instappers en andere bezitters van de virtuele Bitcoins zijn dan de dupe, net als bij de traditionele piramidespellen.
Ik blijf verre van cryptomunten als de Bitcoin. Maar voor de Blockchain technologie zie ik een rooskleurige toekomst. Investeren in een bedrijf dat de blockchain technologie verder ontwikkelt lijkt mij een verstandiger belegging.