“Meneer, ik mieter alles in één zak en doe die in de dichtstbijzijnde container. Ze hebben er een zooitje van gemaakt. Ik weet niet eens waar de wijkcontainers voor de diverse afvalstromen staan. Ze staan overal verspreid over onze wijk”. Zo ongeveer verliep één van de vele gesprekjes die ik tijdens de verkiezingscampagne voerde met een inwoner van onze mooie stad. “Die mensen in het stadhuis hebben besloten om de eigen afvaldienst op te heffen en samen te gaan werken met een paar andere gemeenten. Dat zou efficiënter zijn, het zou beter geregeld worden en het zou goedkoper worden. Nou, dat hebben we gemerkt”. Een ander klaagde weer over de aanblik in al die containers in hun mooie wijkje. “We hebben geen plek om ze neer te zetten. Dus staan ze allemaal voor onze deur. We kregen allemaal van die grote, terwijl sommigen van ons maar weinig afval hebben. Moeten we melden dat we een kleinere willen en dan komen ze die omruilen. Allemaal extra werk en extra kosten. Waar zijn ze mee bezig. En ze zouden het in overleg doen met de bewoners. Nou, we hebben niemand gezien. Ze doen maar. Wat heeft de politiek daar aan gedaan? En we betalen ons ook nog blauw. We zijn één van de duurste steden met afvalstoffenheffing. En dan moeten we weer op jullie stemmen?”
Ja, er is nogal wat mis met onze inzameling van afval. Elders in Nederland zie je dat het prima is geregeld, dat in overleg met inwoners gezocht is naar een zo goed mogelijk systeem, dat de resultaten van gescheiden inzamelen hoog zijn en dat de kosten laag zijn. Maar niets van dat al in onze mooie gemeente Delft. De organisatie Avalex lijkt onmachtig om een effectief, door burgers gedragen systeem van gescheiden inzamelen op poten te zetten.
Voor de uitvoering verantwoordelijke VVD wethouder Harpe gaf tijdens zijn laatste raadsvergadering aan hoe afval zou moeten worden gescheiden en waarom en waar discussie over was. Maar kennelijk was hij in zijn periode niet bij machte om Avalex samen met zijn collega’s uit de andere “Avalex-gemeenten” zo aan te sturen dat het ook zo uitgevoerd werd. Onze burgers zitten nu met de gebakken peren, waaronder een veel te hoge afvalstoffenheffing.
De laatste tijd richt de discussie zich vooral op de inzameling van plastic, metaal en drankverpakking (PMD). Dat is een beperkt deel van het restafval. Alle deskundigen zijn het er over eens dat scheiden van glas, papier en GFT zinvol is omdat daarmee goede kwaliteit her te gebruiken (grond)stoffen worden verkregen. Verbranden van dit afval kost per ton zo’n € 100,-. Als je het gescheiden hebt ingezameld bespaar je deze kosten en afhankelijk van kwaliteit en marktsituatie brengt het gescheiden ingezamelde afval meestal ook nog wat op. De afvalwereld heeft ook aangegeven dat als gescheiden inzamelen goed is geregeld dat er nauwelijks meer restafval over blijft. De crux zit heb bij “goed inzamelen”, een door de burgers gedragen systeem van gescheiden inzamelen.
Rond PMD, wel veel volume maar slechts een beperkt gewichtsdeel van het afval, vindt discussie plaats. Op dit moment is er een regeling waarbij de gemeenten een vergoeding krijgen voor de kosten van het apart inzamelen van dat afval. Met die vergoeding krijgen gemeenten geld om een systeem voor het gescheiden inzamelen van dat PMD-afval te organiseren. De gemeente krijgt die vergoeding alleen als ze daadwerkelijk heeft geïnvesteerd in zo’n systeem. De vergoeding in nagenoeg kostendekkend en het spaart ook nog verbrandingskosten uit. Zo’n systeem is vooral effectief als PMD frequent huis aan huis of nabij de woning wordt ingezameld. Dan houden burgers maar weinig restafval over. Op dat principe is het zogenaamde omgekeerde inzamelen gebaseerd. Omdat het huis aan huis inzamelen van PMD in Delft nog niet is geregeld krijgt Delft weinig tot geen vergoeding voor PMD en blijven onze afvalkosten hoog. Andere gemeenten profiteren al jaren van deze regeling en dat zie je terug in veel lagere afvalstoffenheffing.
Het nut van gescheiden inzamelen van PMD heeft meerdere invalshoeken. Bijvoorbeeld het wel of niet invoeren van statiegeld. Door voor plasticflessen en aluminium en stalen blikjes statiegeld in te voeren wordt de hoeveelheid PMD ook minder. Daardoor wordt een belangrijk deel van herbruikbaar materiaal uit het PMD gehaald. Dan is het nog de vraag of het zinvol is om het resterende PMD nog apart in te zamelen. Het resterende PMD en het overige restafval zou dan gezamenlijk kunnen worden ingezameld en eventueel worden na-gescheiden. Verder is er sprake van dat al het resterende restafval via een na-scheidingsinstallatie zou kunnen worden na-gescheiden. Discussie daarbij is de kwaliteit van de diverse gescheiden afvalstromen die uit de na-scheider komen en de kosten die er mee gemoeid zijn en de eventuele opbrengsten van de gescheiden afvalstromen.
De ombouw “van afval tot grondstof” vraagt een sterk op de bewonerswensen afgestemde aanpak. Voor de meeste mensen is het geen probleem om afval gescheiden op de juiste plaatsen aan te bieden, als het systeem in goed overleg met deze bewoners vorm heeft gekregen. Een goed systeem heeft ook als kenmerk dat het een passende voorziening biedt voor mensen die slechter ter been zijn. Voor deze mensen moet er een goede service worden geboden. Hier liggen mogelijkheden voor extra banen.
Een goede organisatie met een goede bestuurlijke aansturing (wethouder) kan de afvalinzameling in Delft in de juiste banen leiden, tegen aanmerkelijk lagere kosten. De gemeenteraad zal dit moeten oppakken en moeten nagaan of dit mogelijk is met Avalex of dat Delft de afvalinzameling weer in eigen hand moet nemen. Zoals al eerder door mij aangegeven moeten we niet over één nacht ijs gaan en eerst goed onderzoeken welke weg nu het meest effectief is. Dat kan zijn stoppen met Avalex en er weer een gemeentelijke dienst van maken. Maar er zijn wellicht ook alternatieve opties.